ڕێککەوتننامەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ ڕێگری و سزادانی تاوانی جینۆساید (CPPCG)
1948
تاوانی جینۆساید بریتییە لە قڕکردنی بە ئەنقەست و سیستماتیکی گرووپێکی ڕەگەزی، نەتەوەیی یان ئایینی بە تەواوی یان بەشێکی. تاوانی جینۆساید لە یاسا نێودەوڵەتییەکان لە ڕێککەوتننامەی ڕێگری و سزادانی جینۆساید پێناسە کراوە. ئەم زاراوەیە بۆ یەکەمجار لە ساڵی ١٩٣٣ لە کۆنفرانسێکدا لە مەدرید لەلایەن پرۆفیسۆر ڕافایل لێمکین بەکارهێنرا. بە فەرمی لە ساڵی ١٩٤٤ بە نووسراو تۆمار کراوە، دوای کۆتایی هاتنی جەنگی جیهانی دووەم و دامەزراندنی ، ئەم ڕێککەوتنە لە ٩ی کانوونی دووەمی ١٩٤٨ لەلایەن کۆمەڵەی گشتی نەتەوە یەکگرتووەکانەوە پەسەند کرا و لە ١٢ی کانوونی دووەمی ١٩٥١ کەوتە بواری جێبەجێکردنەوە. ڕێککەوتننامەی جینۆساید تا ساڵی ٢٠٢٢ لە لایەن ١٥٣ وڵاتەوە پەسەند کراوە، و ٤١ وڵاتی دیکەی ئەندامی نەتەوە یەکگرتووەکان هێشتا پەسندیان نەکردووە. زیاتر لە ٨٠ وڵات لە یاسای تاوانە ناوخۆییەکانیاندا بڕگەی سزادانی کوشتنی بەکۆمەڵیان هەیە. مادەی دووەمی ڕێککەوتننامەی رێگریکردن و سزادانی جینۆساید لە مادەی شەشەمی پەیڕەوی ناوخۆی ڕۆمای ساڵی ١٩٩٨ی دادگای تاوانە نێودەوڵەتییەکان (ICC) جێگیرکراوە.
لە ماددەی دووەمی پەیمانەكەدا هاتووە :
هەریەکێک لەم کردارانەی خوارەوە کە بە مەبەستی لەناوبردنی، بە تەواوی یان بەشێکی، گروپێکی نەتەوەیی، نەتەوەیی، ڕەگەزی یان ئایینی ئەنجامدرا بێت جینۆسایدە:
ا- کوشتنی ئەندامانی گروپەکە.
ب- گەیاندنی زیانێکی جددی جەستەیی یان دەروونی بۆ ئەندامانی گروپەکە
ج- بە ئەنقەست سەپاندنی بارودۆخی ژیان بەسەر گروپەکەدا کە حیسابی بۆ کراوە بۆ هێنانەدی لەناوچوونی فیزیکی بە تەواوی یان بەشێکی.
د- سەپاندنی ڕێوشوێنی بە مەبەستی ڕێگریکردن لە زاوزێ لەناو گروپەکەدا
هـ- گواستنەوەی منداڵانی گروپەکە بە زۆر بۆ گروپێکی تر.
لە مادەی سێیەمی پەیمانەكە هاتووە ئەو كردەوانەی خوارەوە سزا دەدرێـن:-
أ- جینۆساید.
ب- پیلان گێڕان بۆ جینۆساید.
ج- هاندانی راستەوخۆ بەگشتی بۆ جینۆساید كردن.
د- هەوڵدان بۆ جینۆساید كردن.
هـ- بەشداریكردن لەجینۆساید.